ساعت زمین- سال ۲۰۱۱ میلادی، ونزوئلا

شاخه صندوق جهانی طبیعت (WWF) در استرالیا پنج سال پیش حرکتی را آغاز کرد که این روزها به جنبشی جهانی تبدیل شده است؛ ساعتی برای خاموشی چراغ‌ها.

برای چندین دهه، مقابله با آثار تغییرات اقلیمی، دغدغه اصلی فعالان محیط زیست در سراسر جهان بوده است و اختصاص ساعتی مشخص در یک روز خاص از سال برای حرکتی جمعی به منظور اطلاع‌رسانی درباره تغییرات اقلیمی، اقدام بی‌سابقه‌ای به شمار می‌رود که با اقبال جهانی روبه‌رو شده است.

ساکنان سیدنی در سال ۲۰۰۷ میلادی، اولین گام را برای ثبت "ساعت زمین" برداشتند؛ طبق داده‌های ، روز ۳۱ مارس سال ۲۰۰۷ میلادی، رأس ساعت ۷ و نیم عصر به وقت محلی، نزدیک به ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر و بیش از ۲ هزار موسسه و شرکت تجاری در حرکتی هماهنگ، برای یک ساعت چراغ‌های ساختمان‌های خود را در سیدنی خاموش کردند.

یک سال بعد، در شرایطی که فعالان محیط زیست به دنبال ترغیب ساکنان بقیه شهرهای استرالیا برای مشارکت در ساعت زمین بودند، مسئولان شهر تورنتو در کانادا برای حضور در این حرکت اعلام آمادگی کردند و در فاصله‌ای اندک ۳۷۱ شهر در ۳۵ کشور جهان به این جنبش پیوستند.

ساعت زمین اولین‌بار ساعت ۷ و نیم عصر در سیدنی آغاز شد و یک سال بعد، به ساعت ۸ عصر منتقل شد، اما سرانجام برنامه‌ریزان آن توافق کردند که ساعت ۸ و نیم تا ۹ و نیم عصر آخرین شنبه مارس هر سال به عنوان ساعت زمین تعیین شود.

بر اساس داده‌های سایت رسمی ساعت زمین، در سال میلادی گذشته صدها میلیون نفر در ۱۳۵ کشور جهان در خاموشی یک‌ساعته "ساعت زمین" مشارکت کردند و حتی برخی از آنها برای نشان دادن حمایت بیشتر، مدت خاموشی را از یک ساعت نیز فراتر بردند.

ساعت زمین- سال ۲۰۱۱ میلادی، اکوادور

ساعت زمین در ایران

اولین حرکت رسمی مرتبط با ، در سال ۱۳۹۰ انجام شد و مقامات ایران اعلام کردند که چراغ‌های برج میلاد در این ساعت در تهران خاموش می‌شود.

این اقدامات در سال ۱۳۹۱ به گونه‌ای سازمان‌یافته‌تر دنبال شده است و طبق اعلام مقامات رسمی ایران، امسال افزون بر برج میلاد، چراغ‌های برج آزادی در تهران، سی‌وسه پل در اصفهان و پل سفید در اهواز خاموش خواهند شد.

خبرگزاری مهر به نقل از محمدهادی حیدرزاده، رئیس ستاد محیط زیست و توسعه پایدار در ایران گزارش داده است که با مسئولان بعضی کلانشهرها از جمله اصفهان، قزوین و شیراز برای پیوستن به این حرکت مکاتبه شده است.

آقای حیدرزاده گفته است که شهرداری تهران قصد دارد امسال حضوری پررنگ‌تر در بزرگ‌ترین رویداد مشارکتی جهان داشته باشد و نمادهای شهری بیشتری در این مراسم شرکت داده شود.

ساعت زمین در سال ۱۳۹۱ با شب سیزده فروردین که به عنوان روز طبیعت در ایران شناخته می‌شود نیز همزمان شده است.

خارج از حیطه دولت‌ها

میراندا کر، مدل استرالیایی، از چهره‌های شناخته‌شده‌ای است که به عنوان "سفیر ساعت زمین" فعالیت می‌کند

کاری که باید در ساعت زمین انجام شود، به سادگی خاموش کردن یک لامپ برق است. اقدامی که نه به سن و سال افراد و نه به مقام و سمت آنها ربط دارد.

تا پیش از تولد "ساعت زمین"، این تصور وجود داشت که دولت‌ها و مقامات رسمی کشورها باید مسئولیت اصلی مقابله با تغییرات اقلیمی را به عهده بگیرند و برای فرد فرد شهروندان کشورها نقش و سهم اندکی در این روند در نظر گرفته می شد.

اما مذاکرات رسمی که به درخواست و مدیریت سازمان ملل متحد در سطح رهبران کشورها برای بررسی آثار تغییرات اقلیمی و شیوه‌های مقابله با آنها برگزار می‌شوند، در سال‌های اخیر به نتیجه قابل توجهی نرسیده و اختلاف‌نظرها بر سر سهم و نوع نقش‌آفرینی کشورهای مختلف در انتشار گازهای گلخانه‌ای و تغییرات اقلیمی به قوت خود باقی است.

تغییرات اقلیمی شامل هر گونه نوسان شدید و غیر معمول (همچون وقوع خشکسالی‌های شدید یا بارش‌های شدید) در وضعیت آب و هوایی در یک منطقه یا کل جهان و فرآیندهای طبیعی مرتبط با آن است که بر اثر تغییر عواملی همچون نوسانات در شدت تابش آفتاب، انحراف در روند گردش کره زمین و یا فعالیت‌های انسانی رخ می‌دهد و به‌تدریج شرایط زندگی برای ساکنان زمین را دشوارتر می‌کند.

گفته می‌شود که افزایش گازهای گلخانه‌ای، شاخص‌ترین عامل موثر در تغییرات اقلیمی در قرن‌های اخیر بوده که به دنبال روند صنعتی شدن جهان و بر اثر فعالیت عوامل انسانی شدت یافته و استفاده از سوخت‌های فسیلی، اصلی‌ترین عامل انسانی موثر در افزایش این گازها بوده است.

کودکان حاضر در مراسم ساعت زمین در سال ۲۰۱۱ میلادی در گواتمالا

خاموش کردن چراغ‌ها در ساعت زمین، در ساده‌ترین ارزیابی، به معنای کاهش مصرف برق و صرفه‌جویی در سوخت نیروگاه‌های تولید برق است.

اما اطلاع‌رسانی بیشتر درباره آثار تغییرات اقلیمی و جذب افراد، به‌ویژه نسل جوان، به منظور فرهنگ‌سازی و تغییرات بنیادین در شیوه تعامل با محیط زیست، اهداف بزرگ‌تری است که سازمان‌دهندگان این جنبش دنبال می‌کنند.

آنها برای ترغیب نسل جوان به مشارکت در این حرکت، از آنها دعوت کرده‌اند تا درباره چگونگی گذراندن ساعت زمین در تاریکی، در وبلاگ‌های خود بنویسند، فیلم‌های ویدئویی بسازند و از سایت‌های اجتماعی برای تعامل بیشتر در این باره بهره بگیرند.

ساعت زمین، حرکتی نمادین از مشارکت عمومی مردم جهان در حفظ محیط زیست است که با تکیه بر سهم تک تک افراد و شهروندان کشورها در مقابله با آثار تغییرات اقلیمی شکل گرفته است. جنبشی که برگزارکنندگانش با دعوت از خانواده‌ها برای صرف شام زیر نور شمع، جلوه‌ای شاعرانه و سنتی نیز به آن داده‌اند.